بررسی ساختاری و فراساختاری نورون های حرکتی شاخ قدامی نخاع به دنبال ترمیم عصب سیاتیــک بــا سه تکنیک جراحی اپی نوریال سوچر، اتوگرافت و کانال هدایت عصب در موش صحرایی بالغ

چکیده: مقدمه و هدف: ضایعات اعصاب محیطی به عنوان یک مشکل کاملاً جدی در جراحی ترمیمی مطرح می باشد. هدف از این مطالعه بررسی ساختاری و فراساختاری نورون های حرکتی شاخ قدامی به دنبال ترمیم عصب سیاتیک به سه تکنیک جراحی اپی نوریال سوچر، اتوگرافت و کانال هدایت عصب در موش صحرایی بالغ بود. مواد و روش ها: در این مطالعه تجربی ـ آزمایشگاهی که در سال 1382 تا 1384 در بخش آناتومی دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام گرفت، از 40 سر موش صحرایی نر بالغ نژاد ویستار به وزن 250ـ200 گرم که به طور تصادفی به پنج گروه هشت تایی؛ گروه لوله، اتوگرافت، اپی نوریال سوچر، آکسوتومی و شم تقسیم شدند، استفاده گردید. در گروه لوله عصب سیاتیک چپ به اندازه 10 میلی متر قطع شد، سپس از لوله پلی وینیلیدن فلوراید به همراه ژل کلاژن به غلظت 28/1 میلی گرم در میلی لیتر و 100 نانوگرم فاکتور رشد عصب به عنوان کانال راهنما برای ترمیم شکاف ایجاد شده استفاده شد. در گروه اتوگرافت قطعه بریده شده 180 درجه چرخانده شد و به دو انتهای بریده عصب بخیه شد. در گروه اپی نوریال سوچر دو انتهای عصب قطع شده به یکدیگر بخیه شد. در گروه آکسوتومی دو انتهای عصب به وسیله نخ نایلون 4 صفر بسته شد. در گروه شم هیچ گونه قطع و یا ترمیمی روی آن صورت نگرفت. بعد از دو ماه قطعات قدامی سگمان های کمری l4-l6 نخاع برداشته شد و آمادش بافتی برای برش های نیمه نازک و فوق نازک جهت مطالعه میکروسکوپ نوری و الکترونی انجام گردید. در همه گروهها نخاع طرف مقابل (سمت راست) به عنوان گروه سالم (کنترل) در نظر گرفته شد. تغییرات ساختاری و فراساختاری در نمونه های مختلف جمع آوری گردید و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: آتروفی و چروکیدگی سلول ها، نورون های واکوئلر و پیکنوزه بعد از دو ماه در گروههای جراحی مختلف دیده شد، ولی شدت آن در گروه آکسوتومی به مراتب بیشتر دیده شد و در گروه اپی نوریال سوچر کمتر از گروههای اتوگرافت و کانال راهنما بود. در گروههای شم و کنترل تغییرات نورونی مشاهده نگردید. افزایش دانسیته و تراکم هسته، پیدایش چین ها و دندانه هایی در حاشیه هسته و خوشه ای شدن کروماتین به صورت مرکزی یا حاشیه ای در سلول های حرکتی شاخ قدامی نخاع در گروههای جراحی مشاهده گردید که از همه بیشتر در گروه آکسوتومی دیده شد. نتیجه گیری: با توجه به یافته های این تحقیق هر گونه جراحت به عصب سیاتیک باعث تغییرات سلولی نورون های شاخ قدامی نخاع و نهایتاً مرگ سلولی می گردد. استفاده از لوله پلی وینیلیدین فلوراید به همراه ژل کلاژن و فاکتور رشد عصب تغییرات سلولی را در حد جراحی اتوگرافت کاهش می دهد. واژه های کلیدی: آکسوتومی، اپی نوریال سوچر، اتوگرافت، کانال هدایت عصب، فاکتور رشد عصب، ترمیم عصب